Şekli-şemali bozuk ATM’yi kullanmayın

BEĞENDİM

Son aylarda bankaların ATM’lerinden kopyalanan banka kartlarıyla ATM’leri kullanarak yapılan usulsüz para çekme işlemlerinde patlama yaşanıyor. Haber olan en son olaylardan birisi, bir kamu bankasının Adalet Sarayı’ndaki ATM’sine takılan kopyalama makinası yüzünden bir günde yüzlerce adalet çalışanının maaşlarından usulsüz para çekilmesiydi.

Bu kopyalama işlemi genelde benzer yöntemlerle gerçekleştiriliyor. Kullanıcının bankasındaki ATM’den kartı kopyalayan dolandırıcılar genellikle başka bankaların ATM’lerinden hesaplara ulaşıp günlük çekme limiti olan 1.500 TL’yi alıyorlar. Kart sahibi bu işlemden ancak bankadan gelen “Hesabınızdan 1.500 TL çekildi. Bilginiz dışındaysa lütfen bizi arayın” mesajı sonrası haberdar oluyor. Sonrası mı?.. Bazı bankalarda bir hafta, bazı bankalarda ise altı aya kadar süren incelemeler sonucunda paranıza ulaşabiliyorsunuz.

Sayısı her geçen gün artan ATM kopyalama işlemlerini, Türkiye’nin en büyük ATM üreticisi NCR’ın Genel Müdürü Işıl Hasdemir’e sorduk. “ATM’yi fiziksel olarak muayene edin, size tuhaf gelen bir şey varsa kaçarak uzaklasın” diyen Hasdemir, Para Dergisi’nden Esin Çetinel’e ATM kullanma tüyolarını açıkladı…

-Son dönemde ATM’lerden kart kopyalama vakaları önemli oranda arttı. Neden?

-Aslında kredi kartları da kopyalanıyor ama son dönemde kredi kartları çipli hale getirildiği için kop-yalanmaları neredeyse imkansız hale geldi. Bu nedenle artık cipsiz kredi kartı almayın. Eğer bankanız size cipsiz kart veriyorsa bunu kabul etmeyin. Çünkü manyetikli kartların tüm bilgileri manyetik üzerinde saklandığı için kopyalanması çok kolay. O yüzden çipli kredi kartları çıktığından beri bu kopyalama sahtekarlığı daha çok cipsiz olan banka kartları üzerine yoğunlaştı.

Banka kartlarının kopyalanması, ATM’nin kartınızı taktığınız bölüme takılan bir donanımla gerçekleştiriliyor. Bu donanımlar şube içinde olmayan veya çok kalabalık yerlerde olmayan ATM’lere takılıyor. Çünkü kart okuyucuyu takmak için yarım saati bulan bir çalışma yapılması gerekiyor. Ayrıca bir de sizin kartınızı soktuğunuz yerin tam tepesine bir kamera koyuyorlar ki siz şifreyi girdiğinizde kamera ile şifrenizi de kaydedebilsinler. Kopyalama için iki bilgiyi eşleştirmeleri gerekiyor.

Bizde meslek hastalığı gibi oldu. Artık bir ATM’nin önüne gelince sağını solunu özellikle kartı soktuğumuz yerin üstünü kurcalıyoruz. Bir yerinde bir şey var mı diye araştırıyoruz. Siz de ATM’yi fiziksel olarak muayene edin, size tuhaf gelen bir şey varsa kaçarak uzaklasın. Bir diğer yöntem ise kart girişine bir şey yapıştırmak. Sanki siz onu ATM’nin parçasıymış gibi görüyorsunuz. Normalde ATM’nin üstünde yeşil yeşil yanıp sönen bir bölüm vardır. İşte tam onun üzerine farklı bir şey getirip yapıştırıyorlar. Ama bu çok belli oluyor.

-Peki, bunlar engellenemez mi?

-Aslında bunların her biri önlenebilir. Çünkü bunlar donanımsal güvenlik özellikleri. Öncelikle şunu söyleyebilirim, eski ATM’lerde kart kopyalama çok daha kolay. Çünkü onları çok iyi ezberlediler. “Neredeyse evlerinde var” diye dalga geçiyoruz. Bunun doğruluk payı da var. Çünkü ATM’lerini yenileyen bankalar eskilerini satıyorlar. Bugün hurdacılarda ATM makinası bulabilirsiniz. Adam bunu alıyor ve üzerinde çalışıyor. Nereden deler-se neyi, nereye takacağını biliyor. Bence bankaların eski ATM’lerini hurdaya çıkartması gerekiyor. Bu çok ciddi bir risk. Evet bu o kurumlar için bir gelir kaynağı. Ama hiçbir şekilde ne bankaların ne üreticilerin eski ATM’leri satmasına izin verilmemeli.

-Rivayete göre kart okuyucu takılan ATM’lere banka kartları zor giriyor…

-Bazıları için doğru. Bu yüzden kartı sokarken zorlanırsanız tabii ki o işlemi yapmayın. Ama hepsi böyle olmuyor çok mükemmel kart okuyucuları da var. Bir de bazı ATM’ler motorize olduğu için normalde de yavaş alır. Sanki zorluyormuş gibi hissedersiniz ama o zorlanma değildir. Bu yüzden bunları fiziksel olarak muayene etmek lazım. Yeni ATM’lerde ise farklı fiziksel özellikler var. Örneğin kartı takacağınız yer biraz daha dar. Üzeri tamamen cam ve yekpare bir ön yüz olduğu için oraya herhangi bir şekilde bir şey takılması mümkün değil. Kamerayı takacak bir yeri yok. Veya kartın giriş yerine de bir şey takamaz. Çünkü orası da dümdüz ve mükemmel bir yüzey. Delmeye çalışırsa cam çatlar. O yüzden yenilerde herhangi bir müdahaleyi son kullanıcının (vatandaşın) bile anlaması mümkün. Bunlar fiziksel şeyler. Ama bence başka önlemlerin de alınması gerekiyor.

-Bankalar bunun dışında başka hangi önlemleri alabilirler?

-Sizin üzerinizden örnek veriyorum, bankanın Esin Hanım’ın son kullanıcı olarak datasına hakim olması lazım. Hangi ATM’leri kullanıyor, bunu bilmesi gerekiyor. Siz kullanım özelliklerinizle zaten bu bilgiyi bankanıza veriyorsunuz. Diyelim ki, Esin Hanım işyerinin önündeki ATM’yi ve bunun dışında ağırlıklı toplam üç ATM’yi kullanıyor. Veya banka kartını alışverişte hiç kullanmıyor. Bu datalar zaten onlarda var. O nedenle de gecenin saat yarımında başka bir bankanın ATM’sinden sizin hesabınıza erişilmeye çalışıldığında sistemin bunu otomatik olarak bloke etmesi lazım. Ve yapabilirler, zaten yapabiliyorlar da. Burada işlemi bloke edip banka olarak müşterisine dönebilir. “Esin Hanım Ak Merkez’deki X bankanın ATM’sinden şu numaralı hesabınızdan para çekme işlemi yapıyorsunuz, onaylıyor musunuz?” diye sormalı. Sizden bu onayı aldıktan sonra işlemi yapmalı. Tüm bunlar yapılabilir şeyler. Ne yersiniz, nerden kıyafet alırsınız, paranızın ne kadarını nerelere harcarsınız, hangi markaları tercih edersiniz, tüm bu datalar bankanızda mevcut. Bunlarla insanların yaptığı işlemleri daha güvenli bir hale getirmek mümkün. Tabii hiçbir zaman yüzde 100 diye bir şey yok ama yüzde 100’e ne kadar yaklaştırdığınız önemli. ATM’nin üzerinde bankanın isminin yanı sıra NCR olarak benim de ismim var. Bu nedenle ben de banka gibi o ATM’nin güvenli olmasından sorumluyum.

-Bankalar güvenlik konusuna nasıl bakıyor?

-Maalesef birçok banka diyor ki, “O ATM zaten eski, onu değiştireceğim. Niye ona yatırım yapayım ki?” Ama bankaların güvenlik konusuna çok önem vermesi gerekiyor.

-Peki banka kartlarına çip takılamaz mı?

-Tabii takılabilir ama bankalar takmıyorlar. Örneğin, ben banka kartı kullanmıyorum. Hesabım kredi kartıma bağlı olduğu için tek kartla tüm işlemlerimi yapabiliyorum. Bu benim kendimi daha güvenli hissetmeme neden oluyor. Kredi kartı zaten çipli, debit kart (banka kartı) taşımama gerek yok.

İncelediğimiz zaman insanların ağırlıklı üç dört ATM’yi kullandığını gördük. Ayrıca kullanıcıların yüzde 90’ının hep aynı meblağı çektiğine şahit olduk. Bu bir davranış biçimi. Yani 100 TL çekiyorsa hep 100 TL çekiyor. Ancak bir yere ödemen varsa farklı şeyler yapıyorsan çektiğin meblağ değişiyor, işte, bazı bankalar bunu takip ediyor. Bu verilere göre, örneğin ATM’den size özel menü çıkması lazım. Çünkü sizin kullandığınız biçim belli. Örneğin her defasında 500 TL çekiyorum veya kredi borcumu yatırmak için o tutarda para yatırıyorum gibi. Ekranda sadece bu menfilerin çıkması sağlanabilir. Bunların dışında farklı tutar istersen bunu ayrıca girmelisin. Bunları hep konuşuyoruz bankalarla ama daha yapan çıkmadı.

-Peki, nasıl korunabiliriz?

-Kart kopyalama sonucu ortaya çıkan zararı banka karşılıyor. Daha doğrusu sigorta şirketi size bu zararı ödüyor. Bankalar bu işlemleri ve ürünleri sigortalıyorlar. Bunu araştırıyorlar ve yapılan işlemin sizden kaynaklanmadığı tespit edildiğinde bu sigorta fonundan ödeniyor. Bu bankanın sizi korumak için aldığı bir önlem.

-Sizce Türkiye’deki makine parkı nasıl?

-Aslında yaşlı ATM sorunu her yerde var. Avrupa’da da yaşlı ATM çok fazla. Türkiye’ye ATM’leri soymak için Doğu Avrupa’dan turlar düzenleniyor. Ancak bu gruplar sadece Türkiye’ye gelmiyor. Avrupa’ya da gidiyorlar. ATM’lerin ortalama kullanım yaşı 10 yıl.

Maliyetleri yüksek makinalar. Bu nedenle bankaları da suçlamamak lazım. Tabii ki ömrü boyunca kullansınlar ama bunun düzenli güvenlik güncellemelerini yapmaları gerekiyor. Eğer değiştirilmiyorsa son güvenlik özelliklerinin üzerine konulması şart. Diğer taraftan Türkiye ATM teknolojileri konusunda Avrupa’dan ileride. Biz bazı şeyleri önden yapıyoruz. Örneğin Türkiye’de yaygınca kullanılan QR kodlu ATM’leri yani dokunmadan para çekme işlemini Avrupa’da bulamazsınız. ABD’de ise para tutarı belli limitin üzerindeyse şubeye gidip bir form doldurmak zorundasınız. Yani parayı ATM’den çekemiyorsun, şubeden çekebiliyorsun. Biz bu konuda daha ilerdeyiz.

-ATM’lerde kamera var, bu işlemi yapanlar neden yakalanmıyor?

-ATM’nin bulunduğu yerdeki kameradan usulsüz işlemi yapan kişiyi görüyorlar. Zaten sigorta şirketleri de bunu görerek size ödemenizi yapıyor. Kameralar da çok gelişti. Eskiden bir tek yukarda tek kamera vardı. Bir de ayna gibi yuvarlak parlak bir şey olurdu. Bu da arkanızda biri varsa güvenlik olsun diye yerleştirilirdi. Bizim yeni ATM’lerimizde üç veya iki kamera var. Örneğin, siz para çekerken pat diye görüntü içinde bir görüntü ortaya çıkıyor. Kamera ile sizin arkanızı size gösteriyor. Çekerken baktınız arkadan biri yaklaşıyor. Eğer güvenli hissetmiyorsanız işlemi hemen kesip çıkmanıza izin veriyor.

-NCR olarak pazardaki payınız ne? Bankalar son dönemde sizden hangi özellikleri olan ATM’leri tercih ediyor?

-Türkiye’deki toplam 49 bin adetlik ATM pazarının yüzde 60’ı NCR’ın. Türkiye’nin ilk ATM’sini NCR kurdu. Bankaların ATM’nin kurulacağı yere göre ihtiyacı ve talebi değişiyor. Son dönemde şubeleşme hızı azaldı. Bankaların şube sayısı ve şube yapısı azalmaya başladıkça ATM’lere yönelimleri arttı. O yüzden bankaların yeni ATM alımları sürüyor. Bir de tabii eski makinaları yenileme talepleri var. 10-15 yaşındaki ATM’lerin yenilenme çalışmaları devam ediyor.

TIRNAKÇILIK CASH KAMERA İLE ÇÖZÜLDÜ

NCR’ın ATM’lerinde bir de cash kamera bulunduğunu söyleyen NCR Genel Müdürü Işıl Hasdemir, bu kamera sayesinde son yıllarda çok artan tırnakçılık vakalarını ortadan kaldırdıklarını vurguluyor:

“Cash kamera ATM’de parayı aldığınız yerde. Bu çok yaygın bir durum olan tırnakçılık olaylarını önlemek için konuldu. Örneğin, para çekiliyor. ATM parayı veriyor. Belli bir süre sonra eğer para alınmazsa ATM bu parayı geri çeker. ATM tam parayı çekerken aradan iki tane banknot çekilmesine ‘tırnakçılık’ deniliyor. Örneğin 500 TL çekilmek istendi, ATM parayı geri çekerken aradan bir 100 TL alınıyor. ATM sayıyor ve 400 TL diyor. Kullanıcı bankaya itiraz ediyor. ben parayı almadım iade ettim diye. Bankalar bu tırnakçılık nedeniyle çok zarar yazdı. Şimdi geliştirdiğimiz cash kamera sayesinde müşteri şayet aradan para çekiyorsa bu kamera yakın plan elini çekiyor, saati çekiyor ve işlemi tespit ediyor. Senin itirazın olursa da önüne bu belgeleri koyuyor.”

“ATM SOYMAK İÇİN TÜRKİYE’YE TUR DÜZENLENİYOR”

Türkiye’de 49 bin ATM bulunduğunu ve büyük bankaların elinde bulunan ATM’lerin üçte birinin çok eski olduğunu söyleyen Işıl Hasdemir, ilgin bir bilgi paylaşıyor:

Türkiye’de kamu dışındaki büyük bankaların ATM’lerinin üçte biri 10 yaş ve üzeri. Aslında ATM’nin kullanım yaşı 10 senedir. Ama bence 10 yıllık bir ATM çok eski demektir; özellikle de güvenlik açısından. Bazen Türkiye’ye turlar düzenlendiğini biliyoruz. Doğu Avrupa’dan geliyorlar. Herhangi bir ili dolaşıp ATM’lerini boşaltıp gidiyorlar. O yüzden eski ATM’ler çok tehlikeli. Çok sağlamlar, hiç para sıkıştırmıyor, hiç bozulmuyorlar ama zaten problem güvenlikle İlgili…