Taksit sınırlaması kredi kartıyla harcamaları 8 milyar TL’nin üzerinde azalttı. Ekonomi yönetimi sonuçlardan memnun. Taksitten vazgeçemeyenlerse tüketici finansmanı kredisine koşuyor.
Bankacılar “kârımız azalacak” kaygısında, perakendeciler yeni yöntemler keşfetme peşinde…
Plastik kartların ekonomiyle imtihanı 1 Şubat 2014 tarihinde başladı. Orta Vadeli Program (OVP) ve 2014 yılı programında öngörüldüğü üzere tasarrufların artırılması ve artan yurtiçi tasarrufların üretken yatırımlara yönlendirilmesi amacıyla ekonomi yönetimi hane halkları borçlanma araçlarına müdahale etti. Kredi kartlarında genel taksit sayısı 9 ayla sınırlandırıldı. Elektrikli ve elektronik eşya ile bilgisayar alımları, araç kiralama, telekomünikasyon ve kuyumculukla ilgili işlemlerde taksit sayısı 6 ay ile sınırlandırılırken, beyaz eşya ve mobilya alımlarında taksit üst sınırı 12 ay olarak belirlendi. Gıda ve akaryakıt alımlarında taksitlendirmeye herhangi bir şekilde olanak tanınmadı.
Bütün bu düzenlemeler medyaya, “BDDK’dan tüketime sert fren. Artık bilgisayar ve cep telefonun taksit yok. Telefon almak isteyenlere kötü haber ” şeklinde başlıklarla yansımıştı.
Aslında daha geniş açıdan bakıldığında kredi kartına taksit sınırı uygulamasını tek başına değil, 8 Ekim 2013’te kredi kartı limitlerine getirilen sınırlamayla birlikte ele almak gerekiyor. Söz konusu düzenlemeler kapsamında kart limitinin gelirin dört katıyla sınırlandırılması da kartı cirolarını etkileyen bir faktör olarak gösteriliyor.
Peki uygulama rakamlara nasıl yansıdı? Kredi kartıyla yapılan taksitli harcamalar düştü mü? Bankalar, mağazalar ve tüketici elektroniği perakendecilerinin geliştirdiği satış yöntemi kredileri nasıl etkiledi? PSM olarak son aylarda ödeme sistemlerini gizli gündemi konumunda olan ‘kart tedbirlerini’ masaya yatırdık…
Rakamlar “amaca ulaşıldı” diyor
Mevduat bankalarının taksitli bireysel kredi kartı kullanımının 1 Şubat 2014’ten nisan ayı ortasına kadarki zaman diliminde yaklaşık 9 milyar lira azalarak 40 milyar liranın altına inmesi uygulamanın amacına ulaştığını gösteriyor. En güncel istatistikleri yayınlayan Merkez Bankası verilerine göre, 1 Şubat-25 Nisan tarihleri arasında 11 haftalık sürede taksitli kredi kartı harcamaları 52 milyar 895 milyon liradan 43 milyar 330 milyon liraya indi. Merkez Bankası verileri bireysel ve kurumsal toplam harcamaları içeriyor. 11 haftada taksitli kredi kartı harcama tutarı toplam 9 milyar 565 milyon lira düşüş kaydetti.
Bankalararası Kart Merkezi (BKM) verilerine göre ise mart ayı sonu itibarıyla kredi kartıyla 33.2 milyarlık ödeme yapıldı. Bu yılın mart ayında toplam kredi kartıyla yapılan harcamalardaki artış yüzde 6 seviyesinde kalırken, geçen yıl aynı dönemdeki kredi kartıyla ödeme tutarındaki artış oranı yüzde 17.
Yine BKM verilerine göre, mart ayında taksitli kredi kartı harcamaları yüzde 17 küçülerek 6.8 milyara gerilemiş durumda. Bu dönemde taksitsiz ödemeler ise yüzde 14 büyüme ile 26.3 milyara ulaştı.
Taksitli ödemelerdeki düşüş, toplam kartlı ödemeler içinde taksitin payının azalmasına neden oldu. Buna göre Ocak 2014’te yüzde 31’e kadar yükselen taksitli ödemelerin toplam kredi kartı ödemeleri içerisindeki payı, mart ayında yüzde 21’e geriledi.
Borç bakiyesi 78 milyara indi
Taksit düzenlemesi sonrasında oluşan yavaşlama, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) haftalık olarak açıkladığı kredi kartı bakiye değerlerinde de görülüyor. BDDK verilerine göre 28 Şubat 2014’te bireysel kredi kartlarına ait toplam borç bakiyesi 81.1 milyar lirayken 28 Mart 2014 itibarıyla bu değer yüzde 3 azaldı 78.6 milyar lira oldu. Bireysel kredi kartlarına ait taksitli bakiye ise yüzde 7 azalarak 40.7 milyar lira oldu. Taksitli bakiyenin toplam bireysel kredi kartı bakiyesi içerisindeki payı ise mart sonunda yüzde 51.8’e düştü. Şubat ayı başından mart ayı sonuna kadar taksitsiz kredi kartı harcamaları ise 36.2 milyardan 37.8 milyar liraya yükseldi.
Taksit düşüyor, kredi artıyor
Taksitli kart harcamalarındaki düşüşe karşılık bankaların kredi kartına alternatif olarak sunduğu diğer tüketici kredilerinde artış devam etti. Şubat ayı başında 43.6 milyar lira olan diğer tüketici kredileri, mart ayı sonunda 44.3 milyara ulaştı. İhtiyaç kredileri ise söz konusu dönemde 86.7 milyardan 87.6 milyara yükseldi. Kredi kartı tedbirlerinin uygulanmaya başladığı iki aylık dönemde toplam tüketici kredilerinde yaklaşık 2.5 milyarlık artış yaşanırken bunun yaklaşık 2.1 milyarı ihtiyaç ve diğer kredilerden kaynaklandı. Taşıt kredileri 8.3 milyardan 7.9 milyara geriledi. Kalan 400 milyonluk artış konut kredilerinden kaynaklandı. BDDK verilerine göre bankalar, taksitli kredi kartı harcamalarındaki düşüşü ihtiyaç kredisiyle kapatmaya çalışıyor.
Kartlı alışverişe dayalı tüketim endeksi ‘e.t.t.e’ mart ayında fiyat artışlarından arındırıldığında reel olarak geçen yılın aynı ayına göre yüzde 4.5 düşüş gösterdi. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) danışmanlarından Ercan Türkan tarafından bankadan bağımsız olarak oluşturulan e.t.t.e bültenine göre, tüketim endeksi nominal olarak yıllık bazda yüzde 3.7 artış gösterdi. Bir önceki aya göre karşılaştırıldığında ise reel olarak yüzde 2.3, nominal olarak yüzde 3.4 artış yaşandı. Bültende şu bilgiler yer alıyor:
✔ Mart ayında tüketim, nominal olarak bir önceki aya göre yüzde 3.4, geçen yılın mart ayına göre ise yüzde 3.7 artış gösterdi.
✔ Fiyat artışlarından arındırıldığında, mart ayında reel tüketim bir önceki aya göre yüzde 2.3 artarken, geçen yılın mart ayına göre ise yüzde 4.5 azalış gösterdi.
✔ Taşıt dahil edildiğinde, nominal tüketim mart ayında bir önceki aya göre yüzde 4.4 artarken, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 2.3 arttı. Aynı dönemde yıllık reel azalış yüzde 5.8 olarak gerçekleşti. 2014 yılı birinci çeyreğinde taşıt dahil reel tüketim yüzde 2.8 geriledi. Taşıt dahil reel tüketim artışı 2013’ün ilk çeyreğinde yüzde 4.3, dördüncü çeyreğinde ise yüzde 2.4 seviyelerindeydi.
✔ İşyeri grupları itibarıyla bakıldığında, mart ayında endeks kapsamında takip edilen 15 harcama grubundan 7’sinde ortalamanın üzerinde, 8’inde ise ortalamanın altında tüketim artışı yaşandı. Özet olarak, mart ayında tüketimdeki yavaşlama eğiliminin oldukça belirginleştiği görülüyor.
Perakendeciler de boş durmadı
Yeni uygulama ağırlıklı olarak cep telefonu satışlarıyla özdeşleştirildi. Ancak tüketici elektroniği satan perakende mağazalar ve bankalar düzenlemenin arkasından dolaşmayı başardı. “Cep telefonuna 12 taksit”, “36 aya varan taksit fırsatları” sloganlarıyla kampanyalar başlatıldı. Kredi kartıyla taksitli satışlara sınırlama getirmesinin ardından bankalar, teknoloji marketleri, beyaz eşya ve mobilya firmalarıyla yeni yöntemler geliştirerek uzun vadeli satışlarını devam ettiriyor.
Zincir mağazalardan küçük esnafa birçok firma getirilen tüm sınırlamalara karşı geliştirdikleri yöntemlerle, kredi kartı olmadan 36 aya varan taksitlerle satışlarını sürdürüyor. Şubat ayından itibaren geçerli olan taksit düzenlemesinin ardından ilk olarak birçok firma geleneksel ödeme aracımız olan senetle satışlara yöneldi. Senet dışında da taksit yapan mağazalar da hediye kartları geliştirerek müşterilere ilk olarak bu ürünlerin satışını gerçekleştirdi. Bazı teknoloji mağazalarıysa aksesuar sınırlama olmadığı için aksesuarları cep telefonu fiyatına satarak taksit sınırlamasını aşmaya başladı.
Bunun üzerine Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), taksit sınırlamasını aşmak için kullanılan “hediye çeki”, “hediye kartı” satışlarına da nisan ayı başında ek tedbir getirdi. Bu kartların taksitle satışı da yasaklandı.
Diğer taraftan, GSM operatörlerinin uzun zamandır kullandığı, 12-24 ay taahhütlü olan ve cep telefonu faturasına yansıtılan cep telefonu satışları da halen tüketicilerden yoğun ilgi görüyor. Uygulama bir anlamda GSP operatörlerinin işine yaradı.
Kredi maliyeti de artırdı
Mobilya ve beyaz eşya satışı yapan zincir mağazalar ise taksit sınırlamasına bankalarla çeşitli anlaşmalar yaparak çare buluyor. Ancak bu yöntemlerin bazılarında müşterilerin karşısına vade farkı gibi bir sorun çıkıyor. Yani ekstra faiz talepleri ürün fiyatlarını yukarı çekebiliyor.
Bankaların geliştirdiği yöntem de aslında kredi kartı gibi pratik alışveriş imkanı sunmuyor. Kredi kartında borç dönem sonunda kapatıldığında herhangi bir faiz işletilmiyor. Bankaların geliştirdiği tüketici finansmanında ise faiz maliyetler bir şekilde borç miktarına yansıtılıyor. Ancak yüksek talep karşısında bankalar müşterileri için çeşitli ürünler geliştirmeye devam ediyor.
Bankalar tarafından geliştirilen en pratik yöntem, 2-5 bin lira arasında ve 36 ay vadeye kadar ihtiyaç kredi kullandırılması. Bunu bir banka kartına yükleyerek kullandıran bankalar da mevcut. Bu satış yönteminde genellikle kredi kartı değil de debit kartlar kullanılıyor. Sistem şöyle işliyor:
Müşterileri banka şubelerine gelip, 24 ay ya da 36 vadeye ve 5 bin TL’ye kadar alışveriş kredisine başvuruda bulunuyor. Bu başvurunun onaylanması durumunda, kredileri ön ödemeli bir kart olan alışveriş kartına yükleniyor ve harcama yapılabiliyor. Bankalar pazar paylarını korumak amacıyla bu kredilerde düşük faiz oranları uygularken herhangi bir masraf da almıyorlar.
Ancak geçici bir çözüm gibi gündeme taşınan alışveriş kredisinin, o kadar da hızlı ve pratik bir çözüm sunamadığı için kredi kartının yerini tutması beklenmiyor.
“BANKALARIN KÂRI 7.7 MİLYAR LİRA DÜŞECEK”
Fortune dergisinden Kenan Şanlı’ya konuşan Finansbank Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Aras, geçen yıldan bu yana getirilen bazı düzenlemelerin bankacılık sektörünün kârı üzerinde olumsuz etki yapacağını öngörüyor. Aras, röportajında özetle şu değerlendirmeyi yapıyor:
“2013 yılında devreye giren kredili mevduat hesabı faizlerinin sınırlandırılmasının, genel karşılık oranlarının artırılmasının yanı sıra kredi kartlarında taksit ve limitlerin sınırlandırılmasının, şu anda taslak halinde olan ve yürürlüğe girecek ücret, komisyonlarındaki bazı sınırlandırmaların bankacılık sektörü kârına olumsuz etkisinin 7.7 milyar lira olacağını düşünüyoruz. Geçen yıl sektör 24.7 milyar kâr etmişti. Bu rakamı göz önüne aldığımızda kârın üçte birinin bu düzenlemelerle gittiğini söyleyebiliriz. Keza bu yılın ilk iki ayında da sektörün toplam kârı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 30.3 daraldı. Geçen yıl iki ayda bankacılık sektörünün toplam kârı 4 milyar liraydı. Bu yılın aynı döneminde 2.7 milyar liraya geriledi. Tabii düzenlemeler bireysel tarafta ağırlıklı olan bankaları daha fazla etkiliyor.”
“NORMALE DÖNECEK”
Bazı bankacılar kart sınırlamasının olumsuz etkisine vurgu yaparken, karşıt görüşe sahip olanlar da var. Dergimizle görüşlerini paylaşan bir banka yöneticisine göre, kredi kartı alacaklarının yılbaşından bu yana 8 milyar liranın üzerinde düşmesi tüketici harcamalarının azaldığı anlamına gelmiyor.
Yeni düzenlemelerle birlikte bazı sektörlerde taksit yapılmasına sınırlı sayıda izin verilse bile eskiden yapılan taksitli alışverişlerin ödemelerinin yapıldığına dikkat çeken yönetici, “Bankaların vadesi gelmemiş 40-50 milyar lira civarında taksitli kart alacağı var. Bunlar ödeniyor ve yeni harcamalar da eskiye oranla biraz daha temkinli yapılıyor” diyor.
Vatandaşın bankalara borcunun azaldığına dikkat çeken bankacı, “Artık harcadığından daha fazla ödeme yapan kart kullanıcıları, kart limitlerinin de açılmasını sağlıyor. Mayıs ya da haziran ayı sonu gibi bu durum regüle olacak ve tablo normale dönecektir” yorumunu yapıyor.
EKONOMİ YÖNETİMİ SONUÇLARDAN MEMNUN
Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, bireysel krediler ve kredi kartlarıyla ilgili tedbirler sonrası oluşan rakamlardan memnun olduklarını açıkladı. Babacan, “Bankaların kredi hacmi artış oranları istediğimiz bir noktaya doğru gitmeye başladı. Hele hele taksitli kredi kartı bakiyesinde son aylarda 7-8 milyar lira düşüş konusu” dedi. Babacan’ın açıklamalarından sonra rakam 9 milyar liraya yaklaştı.
Ekonomide özel sektörün ön planda olması gerektiğini ifade eden Babacan, açıklamalarını şöyle sürdürdü: “Kaynakları özel sektör yatırımları kullanıyorsa, bu kamuya göre ülke kaynakları açısından çok daha verimli bir harcamadır. Özel sektör istihdam oluşturuyor. Ocak 2013’ten Ocak 2014 ayına kadar çalışan sayısı 760 bin kişi artmış. Bunun büyük bir ağırlığı özel sektör kaynaklı. Geçen yıla baktığımızda, büyüme rakamları yüzde 4 olarak gerçekleşti. Bütün olumsuzluklara rağmen çok şükür ekonomimiz, yılbaşında öngördüğümüz oranı tutturacak bir büyüme performansı sergiledi.”
Ekonomik büyümeyi özel sektör kaynaklı olarak görmek istediklerini ve ihracatın daha ön planda olması gerektiğini vurgulayan Babacan, “Bunun için geçen yıl ve bu yıl ocak sonunda yine tedbirler aldık. İç tüketimin kontrollü şekilde büyümesini önemli ölçüde sağladık. Bankaların kredi hacmi artış oranları, istediğimiz bir noktaya doğru gitmeye başladı” ifadelerini kullandı.
“BU İŞİN SORUMLUSU BANKALAR”
Burhan Karaçam
Bugün Türkiye’de kredi kartları tartışılıyor. Kredi kartı kredilendirme aracı değil, bir ödeme aracıdır. Bu yanlıştan dönülmeye çalışılıyor ama bankaların yapması gereken, kart borcu birikmiş müşterilerinin borçlarını bireysel kredi vererek çözmektir. Halk, bir karttan para çekip diğer kartının borcunu ödüyor. Bu sistem yürümez. Bankalar düşük enflasyon dönemine hazırlanmadıkları için herkese kart dağıttılar. Şimdi de bunun yarattığı sorunla boğuşuyorlar.
“YENİ MODELLER TALEBİ CANLI TUTUYOR”
Arif Bayraktar
Bimeks Yönetim Kurulu Başkanı
Kredi kartlarına getirilen taksit sınırlamasının cep telefonu satışlarına etkisi olmadı. Ancak düzenleme devreye girmeden önce ciddi bir talep artışı oldu e çok sayıda cep telefonu sattık. Bu durum sadece Bimeks değil herkes için geçerli. Yakında piyasa çıkacak yeni telefon modelleri de talebi etkileyecek önemli bir unsur.
Öte yandan, satışların düşmesini engellemek için bazı önlemler de aldık. Tüketici finansman kuruluşlarıyla görüştük. Bugünlerde deklere edeceğiz onu. Kasaya gitmeden telefonunuzdan kısa mesaj gönderiyorsunuz krediniz hazır veya ret diyor. Kasaya öyle geliyorsunuz. Böyle bir çalışma içerisindeyiz. İlk anlaşmaları yaptık. Sözleşme imzalanmak üzere.
05:01
News
Genel
Genel
Genel
Genel
Genel
Genel
